“Bütövlükdə Azərbaycan xalqına qarşı yönəldilmiş Xocalı soyqırımı öz ağlasığmaz qəddarlığı və qeyri-insani cəza üsulları ilə bəşər tarixində bir vəhşilik aktıdır. Bu soyqırımı, eyni zamanda, bütün bəşəriyyətə qarşı tarixi bir cinayətdir. Xocalı faciəsi – Ermənistanın millətçi, vəhşi qüvvələri tərəfindən Azərbaycana qarşı edilən soyqırımıdır – vəhşiliyin görünməmiş təzahürüdür”.
Heydər Əliyev
Azərbaycanın Ümummilli Lideri
26 fevral….Ədalətin susduğu, vicdanın kar olduğu gecə.. Xocalı… Xocalıda ağ qar üzərinə tökülən günahsız insanların qanları, bəlkə də, insanlığın ən qara gecəsinə şahidlik etdi. O gecə Xocalının səmasını ay, ulduz bəzəmədi.. Göylər fəryad etdi, torpaq üsyan etdi, qar isə şəhid qanına bulaşıb sükuta qərq oldu. Xocalıda yalnız insanlar deyil, bütün insanlıq öldürüldü…
Tarixin elə qanlı səhifələri olub ki, onların dəhşətləri zaman keçdikcə üzə çıxır yaralarından qan süzülür, sağalmasına heç biri ümid qalmır. Tarixin elə yaraları var ki, dərin və sağalmaz iz buraxır. Elə Xocalı soyqırımı kimi!
Xocalı faciəsi Azərbaycan xalqının XX əsrdə üzləşdiyi ən dəhşətli faciədir. Bu faciənin törədilməsi heç də təsadüfi hadisə deyildi. Çünki ermənilərin də etiraf etdiyi kimi bu faciənin törədilməsində bir neçə məqsəd vardı. Ermənilər xalqımızı qorxutmaq, mübarizə əzmini qırmaq, tarixi torpaqlarımızın bir qisminin itirilməsiylə barışmağa məcbur etmək istəyirdilər. Ancaq mənfur düşmən məqsədinə çata bilmədi. Xalqımız öz dövlət suverenliyini və ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizədə daha da möhkəmləndi və qəhrəmanlıq nümayiş etdirdi.
Hələ ötən əsrin əvvəllərində ermənilərin “Dənizdən-dənizə böyük Ermənistan” planına toxunan görkəmli publisist Ömər Faiq Nemanzadə 1905-ci ildə “İrşad” qəzetində yazırdı: “Ermənilər öz planlarını həyata keçirmək üçün bizi İrəvandan, Qarabağdan və Qarsdan qovmağa çalışacaqlar. Biz bilməliyik ki, ermənilər bu yolda hər bir alçaqlığa əl ata bilərlər. Onlar qəsdən müsəlmanları öz üzərlərinə qaldıracaq, onların hücumuna və özlərinin bir qədər artıq itkisinə şərait yaradacaq və beləliklə, bütün Avropanın diqqətini əzabkeş bir xalq olmalarına cəlb edəcəklər. Onlar öz cinayətləri üçün tədricən planlar hazırlayır və onu həyata keçirməyə yollar axtarırlar.”
Məhz tarixən Xocalı soyqırımına qədər baş verən qanlı hadisələrin, faciələrin hamısı öncədən düşünülmüş planlar istiqamətində inkişaf edib. Xocalı soyqırımı isə bədnam qonşularımızın ölkəmizə qarşı başladıqları müharibənin ən dəhşətli səhifəsidir, insanlığa qarşı ən böyük cinayətidir. Bütövlükdə Azərbaycan xalqına qarşı yönəldilmiş Xocalı soyqırımı öz ağlasığmaz qəddarlığı və qeyri-insani cəza üsulları ilə bəşər tarixində bir vəhşilik aktıdır. Bu soyqırımı, eyni zamanda, bütün bəşəriyyətə qarşı tarixi bir cinayətdir. Dünya tarixi dinc insanların kütləvi qətliamını həmişə hiddətlə qarşılayıb və bu cinayəti törədənlər tarixin məhkəməsindən qurtula bilməyiblər.
Müzəffər Azərbaycan Ordusunun qəhrəmanlığı sayəsində Xocalı şəhidlərinin qanı yerdə qalmadı. 2020-ci ilin sentyabr–noyabr aylarında 44 günlük Vətən müharibəsinin gedişində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əldə etdiyi möhtəşəm Zəfər sayəsində ölkəmizin beynəlxalq miqyasda tanınmış torpaqlarının Ermənistan tərəfindən işğalına son qoyulmuş, dövlətimizin ərazi bütövlüyünün bərpası təmin edilmişdir. Son iki yüz ilə yaxın dövrdə Azərbaycan xalqına çoxsaylı milli fəlakətlər gətirən erməni şovinizminə sarsıdıcı zərbə endirilmişdir. Xocalı soyqırımını, dinc əhaliyə qarşı digər cinayətləri törədənlərin cavabı döyüş meydanında verilmişdir.
2020-ci il Vətən müharibəsində Azərbaycan Ordusu 30 il işğal altında qalan torpaqlarımızı azad etməklə yeni reallıq yaratdı, “dəmir yumruq” qalib gəldi. 44 günlük müharibədə misilsiz igidlik nümunələri göstərən qəhrəman ordumuz Müzəffər Ali Baş Komandanın rəhbərliyi ilə Xocalı faciəsi qurbanlarının da qisasını aldı, şəhidlərimizin qanı yerdə qalmadı. Xocalı şəhəri 2023-cü il sentyabrın 19-20-də Azərbaycan Ordusunun Qarabağda keçirdiyi lokal xarakterli antiterror tədbirləri nəticəsində separatçılardan təmizlənib. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev 2023-cü il oktyabrın 15-də Xocalı şəhərində Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağını ucaldıb.
44 gün davam edən Vətən müharibəsində XXI əsrin müharibəsinin döyüş taktika və strategiyasını çaldığı zəfərlə nümayiş etdirən Azərbaycan Ordusu havadarları hesabına Xocalıda qətliam törədən erməni vəhşilərini it kimi qovdu. Bir gündə Xocalını qana boyayan, şəhəri yandırıb külə döndərən erməni vəhşiləri Ali Baş Komandan İlham Əliyevin bu sözlərini heç vaxt unutmayacaqlar: «…44 günlük müharibənin hər bir günü zəfər günü idi. Hər gün biz qabağa gedirdik. Bir gün belə geri addım atmadıq. Bu, müharibələrdə çox nadir hallarda müşahidə edilən bir mənzərədir.» İkinci Qarabağ döyüşlərində Azərbaycan Ordusunun düşmənə vurduğu ağır zərbələr haqqın, ədalətin təntənəsi idi.
İlhamə Şirinova
Suraxanı rayonu, 316 nömrəli tam orta məktəbin tarix müəllimi